Grenzen stellen aan je kind kan lastig zijn. Je wilt als ouder niet heel de tijd als boeman of politieagent overkomen. Toch is het essentieel dat je zo vroeg mogelijk je kind leert om grenzen te accepteren, te respecteren en te herkennen. Bij zichzelf en bij anderen.

Grenzen stellen aan je kind: hoe eerder, hoe beter

Soms weten we niet waar onze grenzen liggen. Dit leren we steeds meer naarmate we ouder worden. En zelfs dan kan het lastig zijn om onze eigen grenzen te bewaken.

Stel, je bent met een vriendin in gesprek. De avond daarvoor haalde je kind het bloed onder je nagels vandaan omdat hij zijn broccoli niet wilde opeten. Heel de avond heeft hij lopen jengelen en je hebt hem uiteindelijk zijn zin gegeven. De broccoli heb je zelf maar opgegeten.

‘Oh, maar dat is helemaal niet goed!’, zegt je vriendin tegen je. ‘Je moet hem echt al zijn groenten laten opeten of anders naar bed sturen zonder eten. Anders krijg je een verwend kind. Dat mag die van mij echt niet hoor, ik moet er niet aan denken.’

Je knikt en verandert het onderwerp; je hebt eigenlijk niet zo’n zin in ongevraagd advies. Het enige wat je wilde, was even ventileren en je frustratie delen. Maar ja, je zegt maar niets, want je wilt haar niet beledigen.

Naarmate de dag vordert, gaat dit steeds meer aan je knagen. Je baalt van jezelf dat je haar nu de status van ‘deskundige’ hebt gegeven. Waarom zou iemand anders zich moeten bemoeien met de opvoeding van jouw kind? Je raakt niet alleen boos op haar, maar je bent ook teleurgesteld in jezelf omdat je niet direct hebt gezegd dat ze te ver ging.

Grenzen stellen aan je kind voorkomt lage eigenwaarde

Herkenbaar? Dit is een voorbeeld van wat er kan gebeuren als je niet naar je eigen grenzen luistert of ze niet durft/kunt aangeven. Je ziet dat dit al een negatief effect heeft op je gevoel van eigenwaarde en geluk, en op je relaties. In het ergste geval kan iemand een extreem lage eigenwaarde ontwikkelen, met alle gevolgen van dien.

Om dit bij je kind te voorkomen, is het belangrijk dat je hem zo vroeg mogelijk leert wat grenzen zijn. Als hij nooit leert om te gaan met tegenspraak of conflict, dan zal hij dit op volwassen leeftijd hoogstwaarschijnlijk ook niet kunnen.

Wees dus niet bang om ‘nee’ te zeggen als iets niet mag of als je kind te ver gaat. 

Hmm, misschien had je vriendin toch een beetje gelijk… 😉

Voordelen van grenzen stellen aan je kind

De grenzen die een kind thuis leert, zijn voor hem de eerste blootstelling aan een wereld buiten zichzelf. Op school leert hij verder wat grenzen zijn. Daarna gaat hij het leren bij vriendjes/vriendinnetjes, relaties, op werk, etc. Thuis stoom je hem dus klaar voor de echte wereld.

Gebeurt dit niet? Dan gaat hij het later knap lastig krijgen in een wereld die vol zit met regels–en met mensen die regels en grenzen overschrijden.

Maar er zijn nog veel meer voordelen van het aangeven van grenzen bij je kind.

1. Grenzen dragen bij aan het gevoel van veiligheid

Veilige grenzen die door de ouder worden gesteld, verminderen angst en vergroten het gevoel van veiligheid.

Regels en routines, zoals etenstijd, bedtijd of huiswerktijd, die door de ouder worden vastgesteld, zorgen voor voorspelbaarheid in het leven van het kind. Voorspelbaarheid vermindert onzekerheid, en dat vermindert angst.

2. Door grenzen te stellen aan je kind voorkom je narcisme

Narcisme is een groot woord. Ieder mens is wel een beetje narcistisch. Maar je hebt mensen die er een handje vol van hebben.

In veel gezinnen overheersen de emoties, behoeften en verlangens van een jong kind heel de dag door. Egoïsme is normaal en hoort bij de ontwikkeling van kleine kinderen.

Maar als narcisme in de vroege ontwikkeling niet wordt doorbroken, blijven kinderen het gevoel hebben dat de wereld om hen draait en is de kans groot dat ze narcistische volwassenen worden. 

De grenzen die door een ouder worden gesteld, zorgen er dus voor dat wanneer kinderen opgroeien, ze begrijpen dat ze niet altijd hun zin kunnen krijgen. Het maakt ze uiteindelijk geduldiger en volwassener.

3. Tegenspraak is gezond

Een beetje tegenspraak is gezond. Als kinderen nooit ‘nee’ krijgen te horen, willen ze dat alles altijd makkelijk gaat. En dat hun ouders hun problemen oplossen. Dat is prima tot een jaar of vier, maar op latere leeftijd is dat enorm ongezond. Het leven is nu eenmaal niet makkelijk, dus daar zullen ze mee om moeten leren gaan.

Een kind mag overigens ook tegen de ouder ingaan. Op deze manier oefent hij met het aangeven van zijn grenzen.

Tips voor het aangeven van grenzen bij je kind

Het is oké als een kind worstelt met een grens of regel. En het is ook prima als ze hun groenten op moeten eten, niet mogen schreeuwen tegen mama of hun huiswerk moeten maken als ze daar geen zin in hebben.

Je hoeft je dus absoluut niet schuldig te voelen of je zorgen te maken over dat je iemand kwetst – zolang je haalbare grenzen oplegt. Grenzen aangeven is namelijk belangrijker dan de sociale norm die we elkaar opleggen, en essentieel voor een gezonde ontwikkeling.

1. Als je een partner hebt, zorg er dan wel voor dat jullie dezelfde grenzen aan je kind stellen. Anders raakt je kind in de war en weet hij niet welke grens hij moet volgen.
2. Blijf bij je standpunt en verander niet van mening als je plotseling medelijden krijgt met je kind.
3. Wees zo duidelijk en concreet mogelijk. Niet: ‘Misschien kun je beter even je speelgoed opruimen.’ Maar: ‘Ruim je speelgoed nu op, want oma komt langs.’
4. ‘Nee’ betekent ‘nee’. Ook al begrijpt je kind niet waarom je ‘nee’ zegt, hij zal toch moeten luisteren.
5. Pas op met het omkopen van je kind (‘Als je nu je speelgoed opruimt, krijg je zo een ijsje’), want als er iemand een expert is in onderhandelen en manipuleren, is dat een kind wel.

Kinderboeken over emoties

Bij Blije Binnenste vind je de inspirerende kinderboeken over emoties. Onze boeken behandelen de vier basisemoties ‘Blij’, ‘Bang’, ‘Boos’ en ‘Bedroefd’. Bekijk onze educatieve kinderboeken of ontdek wat opvoedingsdeskundigen en kindercoaches schrijven op ons blog.